Ο Θεοτοκόπουλος του Χάνδακα πριν από τον Γκρέκο του Τολέδο

Απόκομμα Εφημερίδας 

"Η Αυγή"

γράφει ο Σπύρος Κακουριώτης

Πορτολάνος (ναυτικός χάρτης), 1562. Χαρτογράφος. Γεώργιος Σιδέρης (Καλαποδάς). Μουσείο Correr, Αρ. Eυρ. Portolano 9, Prov. Cicogna 3461

Με τα σημερινά, ελαφρώς ετεροχρονισμένα, εγκαίνια της έκθεσης «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον El Greco» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ολοκληρώνεται ο εκθεσιακός κύκλος με αφορμή την επέτειο για τα 400 χρόνια από τον θάνατο του Κρητικού ζωγράφου.

Αν και τελευταία, η έκθεση αυτή στοχεύει στις απαρχές, στην περίοδο διαμόρφωσης της ιδιοσυγκρασιακής τέχνης του Θεοτοκόπουλου.

Και αυτή η αρχή δεν θα μπορούσε να γίνει παρά από την Κρήτη, όπως σημείωσε κατά τη χθεσινή παρουσίασή της η γ.γ. του ΥΠΠΟ Λίνα Μενδώνη. Παρουσία της νέας του διευθύντριας, Αικατερίνης Δελαπόρτα, η επιστημονική υπεύθυνη της έκθεσης και μέχρι πρότινος διευθύντρια του μουσείου Αναστασία Λαζαρίδου, αναφέρθηκε εκτενώς στη σύλληψη και τη διάρθρωση της έκθεσης, που μπορεί να μην περιλαμβάνει παρά μόνο τα τρία έργα του Θεοτοκόπουλου που βρίσκονται στην Ελλάδα, όμως περιλαμβάνει πλούτο εκθεμάτων, κάποια εκ των οποίων πραγματικά σπάνια: εικόνες, εξαιρετικά δείγματα της κρητικής τέχνης, που σχεδόν ποτέ δεν βγαίνουν έξω από τις μονές στις οποίες φυλάσσονται ή χειρόγραφα που δεν έχουν ποτέ άλλοτε δανειστεί από τις βιβλιοθήκες που τα κατέχουν, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Η υπό ενετική κυριαρχία Κρήτη του 16ου αιώνα, η πολιτική, οικονομική και κοινωνική της συγκρότηση αποτελεί τον βασικό καμβά πάνω στον οποίο εκτυλίσσεται, σε όλους τους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου, η αφήγηση της διαμόρφωσης του Θεοτοκόπουλου. Η ύπαιθρος και οι πόλεις, η κοινωνική διαστρωμάτωση, το εμπόριο, αλλά και η συνύπαρξη και ο ανταγωνισμός των χριστιανικών ομολογιών, με την επίδραση που ασκούν στην τεχνοτροπία των ντόπιων ζωγράφων, καταλαμβάνουν το πρώτο μέρος της έκθεσης.

Στη συνέχεια, παρουσιάζεται το πνευματικό κλίμα της εποχής, η ντόπια λογιοσύνη, αλλά και οι σύγχρονοι του Γκρέκο ζωγράφοι, όπως ο Κλότζας και ο Δαμασκηνός, τα εργαστήριά τους, οι παραγγελιοδότες τους κ.ά.

Τέλος, μία τρίτη ενότητα ανιχνεύει τον τρόπο με τον οποίο γεννιέται η ιδιοτυπία του καλλιτεχνικού ύφους του Θεοτοκόπουλου. Εδώ, τα έργα του συμπαρουσιάζονται με έργα ζωγράφων της εποχής του, έτσι ώστε να ρίξουν φως στα εικονογραφικά του πρότυπα, στη χρήση του χρώματος, αλλά και στη διαπλοκή χοϊκού και υπερβατικού που συναντάται στο έργο του.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, προγραμματίζεται ένας κύκλος διαλέξεων των ερευνητών που εργάστηκαν για την πραγματοποίησή της, καθώς και οργανωμένες ξεναγήσεις από τους ίδιους και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 31 Μαρτίου 2015.

Σπύρος Κακουριώτης

“Ο Ελ Γκρέκο μέσα από τα μάτια των παιδιών”, μια πρωτότυπη έκθεση

«Ο Ελ Γκρέκο μέσα από τα μάτια των παιδιών» είναι η πρωτότυπη έκθεση που οργάνωσε αυτήν την εβδομάδα η UNESCO στο Παρίσι, για την επέτειο των 400 χρόνων από τον θάνατο του μεγάλου «οικουμενικού» ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου.

Εκατό (100) έργα παιδιών, ηλικίας 10-12 ετών, με ξυλομπογιές, νερομπογιές, λάδι ή «κολάζ», στόλισαν τον μεγάλο εκθεσιακό χώρο της UNESCO. Οι μικροί καλλιτέχνες προέρχονται από τα 4 ελληνικά κοινοτικά σχολεία (Παρίσι, Σατνέ-Μαλαμπρί, Κρετέγι) και από το ισπανικό κολλέγιο-λύκειο (Λόρκα-Μπουνιουέλ).

Τα παιδικά έργα δεν αποτέλεσαν προσπάθεια αντιγραφής, αλλά αυθεντικά δημιουργήματα εμπνευσμένα από το έργο του μεγάλου δασκάλου. Για παράδειγμα, το περίφημο πορτρέτο του «Ιππότη με το χέρι στο στήθος» ενέπνευσε τη δημιουργία πίνακα με 42 επαναληπτικά πορτρέτα. Η φαντασία των παιδιών του ισπανικού σχολείου προχώρησε ακόμα πιο πέρα με παραλλαγές πορτρέτων στυλ Πικάσο, ή χρωματικές επαναλήψεις της όψης του Τολέδο, στυλ Αντι Γουόρχολ.

Τους μαθητές των ελληνικών σχολείων άγγιξε περισσότερο η μεταφυσική πνοή που αναδύεται από το έργο του Θεοτοκόπουλου. Ο Εσταυρωμένος, τα κόκκινα άμφια του «Μεγάλου Ιεροεξεταστή», οι εξαϋλωμένες μορφές, κέρδισαν τη δική τους φαντασία.

Η ιδέα για την πρωτότυπη αυτή ελληνο-ισπανική παιδική έκθεση ανήκει στην ελληνίδα πρέσβειρα στην UNESCO Κατερίνα Δασκαλάκη, η οποία πρότεινε τη σχετική συνεργασία στον ισπανό ομόλογό της στον οργανισμό.

«Το έτος 2014 έχει ανακηρυχθεί στο Τολέδο ως ‘Έτος Ελ Γκρέκο’. Σκέφθηκα ότι κάτι έπρεπε να κάνουμε στην UNESCO που είναι πολυεθνικός οργανισμός και που ευνοεί τις συνεργασίες» εξηγεί η κ. Δασκαλάκη.

«Ο Γκρέκο ανήκει και στους δυο μας, Έλληνες και Ισπανούς, είναι κοινή κληρονομιά» σημειώνει και προσθέτει: «Μη έχοντας τη δυνατότητα να μεταφέρουμε στην UNESCO τούς ανεκτίμητης αξίας πίνακες του ζωγράφου, αποφασίσαμε να τον δούμε μέσα από τα μάτια των παιδιών. Διαπιστώσαμε τελικά ότι παρ’ ότι δύσκολος, μεταφυσικός ζωγράφος, τα παιδιά τον είδαν με ενδιαφέρον και πάθος».

Για την ενημέρωση των παιδιών σε συνεργασία με τους δασκάλους, η κ. Δασκαλάκη επισκέφθηκε τα ελληνικά σχολεία και μίλησε για τον Ελ Γκρέκο, με τον Γάλλο φιλόσοφο και πρώην καθηγητή Κλοντ Ρόελς.

Η UNESCO παρείχε στα παιδιά, βιβλία για τον ζωγράφο, αλλά και μπογιές και τα απαραίτητα υλικά για να δημιουργήσουν τα έργα τους. Για την υλοποίηση της έκθεσης συμμετείχε και η ελληνική εθνική επιτροπή της UNESCO με επικεφαλής την Κατερίνα Τζιτζικώστα, καθώς και το ισπανικό Ινστιτούτο Θερβάντες.

ΠΗΓΗ:in.gr